Cümle Çeşitleri
Al Bakiyye cümle kurulum ve dizilimi özgürcedir. Vurgulanmak istenilen sözcük ve cümleye öncelik verilebilir.
-
Temel cümle ile yan cümle birbirinden ayrı tutulur.
-
Şart-Bağlı cümlelerde cümle başında “Ef”, fiil sonunda ise “-us” eki getirilir: Ef min görusa siniy, werde min bertaç sine lâ Paray. (Seni görürsem, sana para vereceğim.)
-
Ef cümlede bir defa, -us eki de birçok kez kullanılabilir.
Al Bakiyye dilinde 2 çeşit cümle zamanlaması vardır; belirli ve belirsiz zamirli.
Özgürce birden fazla yöntem olduğu için bir cümle birden fazla mantık ve şekilde kurulabilir.
Olumlu-Olumsuz-Soru Cümleleri (Uğma-Biuğma-Sorgu Sözlemat)
| Cümle Türü |
Belirli Zamir |
Belirsiz Zamir |
Türkçe |
|
Olumsuz İsim Cümlesi
|
Bu değel ber Betik.
|
Bu Ñâbetikdir.
|
Bu bir kitap değildir.
|
|
Olumsuz Fiil Cümlesi
|
Min nar yazerti ber Betik.
|
Ber Betik ñâyazertimin.
|
Ben bir kitap yazmadım.
|
|
Olumlu İsim Cümlesi
|
Bu ist ber Betik.
|
Bu Betikdir.
|
Bu bir kitaptır.
|
|
Olumlu Fiil Cümlesi
|
Min yazerti ber Betik.
|
Ber Betik yazertimin.
|
Ben bir kitap yazdım.
|
|
Soru Cümlesi
|
Mu sahap ol ber Barq?
|
Mu gibs ber Barq orayfi?
|
Orada bir ev var mı?
|
İsim Cümlesi (Ad Sözlem)
| Cümle Türü |
Belirli Zamir |
Belirsiz Zamir |
Türkçe |
|
Cümle Türü
|
Belirli Zamir
|
Belirsiz Zamir
|
Türkçe
|
|
İsim Cümlesi (ist)
|
Min ist ya Hûryazar.
|
Ya Hûryazarmin.
|
Ben bağımsız yazarım.
|
|
İsim Cümlesi (dır)
|
Min ya Hûryazardır.
|
Ya Hûryazarmindir
|
Ben bağımsız yazarım.
|
Fiil Cümlesi (Eylev Sözlem)
| Cümle Türü |
Belirli Zamir |
Belirsiz Zamir |
Türkçe |
|
Cümle Türü
|
Belirli Zamir
|
Belirsiz Zamir
|
Türkçe
|
|
Fiil Cümlesi
|
Min war yaza aks ya Hûryazar.
|
war yazamin aks ya Hûryazar.
|
Bağımsız yazar olarak yazarım.
|
|
Temel Cümle
|
Min werde geltaç zu lâ Okul sinlen erteki.
|
Erteki werde geltaçmin zu lâ Okul mit sin.
|
Yarın seninle okula geleceğim.
|
Yan Cümleler (Yan Sözlem)
| Cümle Türü |
Belirli Zamir |
Belirsiz Zamir |
Türkçe |
|
Cümle Türü
|
Belirli Zamir
|
Belirsiz Zamir
|
Türkçe
|
|
Yan Cümle
|
Sin war sevay dostiy, war sin yardema.
|
War sevay ya dost, war sin yardema.
|
Arkadaşını seversen, ona yardımcı olursun.
|
|
Yan Cümle
|
Alu war min geda zu ya Okul, wurde min bolerti ber Parayğa.
|
Min wurde bolerti ber lâ Parayğa, alu zu ya Okul gedertimin.
|
Okula giderken cüzdan buldum.
|
|
Bütünsel Yan Cümle
|
Min wurde görerti ki, wurde gelerti sin zu ya Barq.
|
Wurde görertimin ki, zu ya Barq wurde gelerti sin.
|
Eve geldiğini gördüm.
|
Relatif Cümleler (Nisbi Sözlem)
-Olan: Olwan
TR: Öğretmenim olan Martin’in bir arabası var.
BK: Menin Edige olwan Martin sahap ber Arayba.
Etkin Cümle: Bu lâ Arayba ist gızıl. Min wurde görerti el Arayba-igızıl (Bu araba kırmızıdır. Kırmızı arabayı gördüm.)
Relatif Cümle: Min wurde görerti gızıl olwan el Arayba. (Kırmızı olan arabayı gördüm.)
Devrik Cümle (Qarmaş Sözlem)
| Cümle Türü |
Belirli Zamir |
Belirsiz Zamir |
Türkçe |
|
Cümle Türü
|
Belirli Zamir
|
Belirsiz Zamir
|
Türkçe
|
|
Devrik Cümle
|
Erteki werden miz gettaç zu ya Okul sinlen.
|
Erteki werden gittaçmiz Okula mit sin.
|
Yarın gideceğiz okula seninle.
|
Şart Cümlesi (Depat Sözlem)
| Cümle Türü |
Belirli Zamir |
Belirsiz Zamir |
Türkçe |
|
Cümle Türü
|
Belirli Zamir
|
Belirsiz Zamir
|
Türkçe
|
|
Bağlı-Şart Cümlesi
|
Ef min sahapusa ol Paray bergün, werde min gedetaç zu Ötüken.
|
Ef sahapusamin ol Paray bergün, werde gdetaçmin tu Ötüken.
|
Birgün param olursa Ötüken’e gideceğim.
|
İkili Fiil Cümlesi (Keyupeylev)
İkili fiil, bir eylemden sonra farklı eylem gelme durumunu ifade eder. Rica etmek, sevmek, çalışmak, denemek, ummak, ümit etmek vb. fiiller için geçerlidir. Sonrasında fiil aynı cümle içinde ise İSİM haliyle veya yalın-mastar haliyle kullanılır, cümle olarak farklı yapıda ise “kio" bağlacı ile ayrılıp, normal çekimli olarak kullanılır.
Örnekler
| Türkçe |
Al Bakiyye |
|
Gelmeyi ümit ediyorum.
|
Min war uma lâ gellam.
|
|
Senden bana Hurayca öğretmeni rica ediyorum.
|
Min war kilema sinfin kio, mutet mine ya Hûrayca.
|
|
Yürümeyi seviyorum (2. Fiilin isim halli kullanımı)
|
Min war seva lâ Çirlam.
|
|
Para bulmaya çalışıyorum. (2. Fiilin mastar halli kullanımı)
|
Min war eşlema lâ Paraybol
|
| 