Açıklama	Ek	Örnek	Türkçesi	Formül	Gayesi	Açıklama - Ek Bilgi
Dişil Yapma	e, -çe	Mutetmene. Ulça	Bayan Öğretmen. Kız evlat	İsim+e / çe	dişi, bayan hali	Bir ismi dişi yapmaya, dişi olduğunu belitmeye yarar.
Çoğul Yapma (Genel)	ler, -lar, -en,	Mutetmenler, Mutetmenen	Öğretmenler	İsim+ler/lar/en	çoğul hali	İsimleri çoğul yapmaya yarar.
Çoğul Yapma (Bağlı, devamı)	gêân	Mutetmengêân	Öğretmen Nesilleri, Öğretmen oğulları	İsim+gêân	çoğul hali	Bir soyun devamcılarını, nesilsel olarak çoğul durumlarını belirtmeye yarar.
Çoğul Yapma (Topluluk)	at	Algazgırat	Hayvanlar topluluğu	İsim+at	çoğul hali	Bir ismin çoğunluk ve topluluk olduğunu belitmeya yarar.
Çoğul Yapma (Çift)	eyn	Çarağayn	Ayakkabılar (Çift)	İsim+eyn	çoğul hali	Bir ismin çift olarak çoğul olduğunu belirtmeye yarar.
Soy-Kök Yapma	î	Mutetmenî, Çomraî, Türkî, Tüğükî	Öğretmen soyundan, Tahta-Kereste, Türk soyu, Tarihî	İsim+î	köksel bağlılık hali	Bir ismin tabi, bağlı olduğu alanı belirtmeye; Bir üsmin nererden, kimden ve neyden geldiğini, yapıldığını belirtmeye yarar.
Kavuşma-Erişme	up	Barqup, kutup, Bilkuup, Başarup	Evli,mutlu, Bilgili, Başarılı	İsim+up	kavuşma hali	Bir şeyin, ismin bir duruma erişme, sahip olma ve kavuşma durumunu belirtmeye yarar.
Ait Olma	ânê	Mutetmenânê, Okulânê, Minânê, Bargânê, Uçmağânê	Öğretmene ait-dahil, Okula ait, Bana ait (Benimki), Evinki, Cennetinki	İsim+ânê	aitlik hali	Bir şeye ait olma durumunu belirtmeye yarar. Öncesindeki ismin ait olduğu ismi belirtir. Örnek: Lâ Barq ist Minânê. (Ev bana aittir.) / Tünânê (Düne ait, Dünkü). Barqfiânê (Evdeki Evde yer alan). Türkçedeki aitlik eki olan -ki de bu yapı ile karşılanır.
Bir Yere Ait Olma	yal	Cermenyal, Erzurumyal,	Almanyalı, Erzurum'lu	İsim+yal	bir yere aitlik hali	Bir ismin ait olduğu memleketi, ülkeyi, yeri belirtmeye yarar. Örnek: Min ist Erzurumyal. Erzurumyal Adam wurde gelerti. (Ben Erzurum'luyum. Erzurum'lu adm geldi.)
Sahip Olma	olwan	Ulu olwan barq, Min olwan Barg	Büyük olan ev, Benim olan ev	İsim/sıfat + olwan + İsim	sahip olma hali	Bir ismin sahip olduğu durumu belirtmeya yarar. Örnek: Min olwan Arayba ist çox hüsnû. (Benim olan ev çok güzeldir.)
Yer-Aitliği	iyye	Mutetmeniyye, Türkiyye, Cermeniyye	Öğretmene ait yer, Türk'e ait yer, Alman'a ait yer	İsim+iyye	yere ait olma hali	Bir ismin bağlı, sahip ve dahil olduğu alanı, bölgeyi belirtmeye yarar. Örnek: Min war yaşa fi ya Türkiyye (Ben Türk'e ait olan yerde yaşıyorum - Türkiye'de yaşarım)
Yaşanılan Yer Aitliği	astan	Mutetmenastan, Tatarastan, Türkastan	Öğretmenin yaşadığı yer.Tatarların yaşadığı yer, Türkün yaşadığı yer.	İsim+astan	yere ait olma hali	Bir ismin topraksal olarak kimlere ait olduğunu, kimlerin yaşadığını belirtmeye yarar. Örnek: Min war yaşa fi ya Tatarastan. (Tataristan'da yaşarım.)
Mekan Aitliği	ya	Mutetmenya, Umsurya, Cermenya	Öğretmen ülkesi, Ütopya (Hayali Ülke) Alman ülkesi	İsim+ya	mekan ait olma hali	Bir ismin ait olduğu, bulunduğu bölgeyi belirtmeye yarar. Çoğunlukla ülkeler için kullanılır. Somut bir toprak parçası olmasa da belli bir bölgeyi betimlemek için kullanılır.
Toprak Parçası Aitliği	land	Mutetland, Cermenland	Öğretmen yurdu, Alman yurdu	İsim+land	topraksal yere ait olma hali	Bir ismin bulunduğu ve ait olduğu yeri, toprak parçasının kime ait olduğunu belirtmeye yarar. Örnek: Türkland (Türk yurdu), Barqland (Ev toprağı-arsa)
Yer-Mekan: Bulunma	yut	Imrazyut, Kobruyut, Baryut	Hastane, Depo, Barınak	İsim+yut	bulunduğu alanı belirtme hali	Bir ismin bulunduğu, yer aldığı alan ve bölgeyi belirtmeye yarar. Genelde mekansal veya toplama yerlerde kullanılır.
Yer-Mekan: İşlenme	hane	Mutethane, Betikhane	Dershane-Okul, Kütüphane	İsim+hane	işlendiği yer hali	Bir ismin bulunduğu ve o yerinde işlevsel hale sahip olduğu alanı belirtmeye yarar. Kütüphane, okul, fabrika gibi farklı eylemlerin gerçekleştirildiği yerleri belirtmeye yarar.
Eylem Yeri	tay	Çamratay, Savaştay, Azıtay, Bağtay, Oruçtay	Orman, Savaş meydanı, Şeytan çağırma yuvası, Balo, İftar Ziyafeti	İsim+tay	eylemsel olma hali	Bir ismin eylemsel gerçekleştiği, geçici bir etkinliğin olduğu, belli bir döngünün gerçekleştiği yeri ve bölgeyi belirtmeye yarar. Pazar, bahçe, çarşı, orman, savaş meydanı, tiyatro sahnesi vb. isimler bu yapı ile belirtilir.
Olumsuzluk: İstenmeme	Ñâ	Ñâmutetmen, Ñâmenler, Ñâhoş, Ñâsev, Ñâçuk!	İstenmeyen öğretmen, İstenmeyen insanlar, hoşlanılmayan, sevilmeyen, Çıkma!	Ñâ+İsim/Fiil Kökü	olumsuz hali	Bir ismin veya eylemin istenmeme, yapılmama durumunu belirtmeye yarar. İsme getirildiğinde istenmeyen ismi, fiile getirildiğinde de yapılmaması istenilen eylemi nitelendirir.
Olumsuzluk: Eksiklik	jıg	Mutetmenjıg, Araybajıg, Kutjıg	Öğretmensiz, Arabasız, Mutsuz	İsim+jıg	olumsuz eksiklik hali	Bir ismin olumsuz, eksik olduğunu belirtmeye yarar.
Olumsuz: Ters Eylem	bi	Bimutet, Biuğma, Bihoş	Öğretmesiz, Olumsuz, Hoş Olmayan	Bi+İsim	ters eylemli olumsuz hali	Bir ismin mevcut halinin tam tersi olduğunu belirtmeye yarar.
Olumsuz: Eylemsel olumsuzluk	ñuz	Mutetñuz, Gelñuz,	Öğretmez, Gelmez	İsim+ñuz	olumsuz isim hali	Bir eylemin olumsuz isim oluşunu belirteye yarar.
Olumsuz: Karşıt-Zıt	anti-	Antimutetmen, Antiislam	Öğretmen karşıtı, İslam karşıtı	Anti+İsim	zıt-karşıt hali	Bir ismin zıt-karşıt olduğunu belirtmeye yarar.
Dışında Olma	gayřiy	Gayřiymutetmen, Gayřiyhegget, Gayřiyislamdekmen	Öğretmen dışında, Gerçek dışı	Gayřiy+İsim	dışında olma hali	Bir ismin hariç, dış ve ötesinde, berisinde olma durumunu belirtmeye yarar.
Yanlış-Hata	yan	Yanmutet, Yanunert	Hatalı öğretmek, Yanlış anlamak	İsim+yan	hatalılık hali	Bir ismin yanlış, hatalı yapıldığını, olduğunu, işlendiğini belirtmeye yarar.
Dahil Olma	Ñâric	Ñâric ya Mutetmen, Ñâric lâ JBV	Öğretmen dahil, KDV Dahil	Ñâric + Artikel + İsim	dahil olma hali	Bir isme dahil olma durumunu belirtmeye yarar. KDV, Ek ücret vb. dahil olduğunu belirtme de kullanılır.
Hariç Olma	Haric	Haric ya Barq, Haric lâ JBV	Evin haricinde, KDV hariç	Haric+Artikel+İsim	hariç olma hali	Bir isme hariç olma, dışarda tutma durumunu belirtmeye yarar.
Harici Olma	haricen	Haricenmutetmen, Haricenbetik	Öğretmen harici, Kitap harici	Haricen+İsim	harici olma hali	Bir ismin kendisinin dış, hariç olduğunu belirtmeye yarar. Örnek: Jarkal ist gibs haricenmin. (Ben hariç herkes var.)
Dışı Olma	İm	İmtormu, İmtöre	Hayat dışı, Yasa dışı	İm+İsim	olumsuz dış-öte olma hali	Bir ismin olumsuz olarak mevcut halinin ötesinde bir yapıya büründüğünü belirtmeye yarar.
Korku	gorbi	Yürgügorbi, Uçgorbi, Elsegorbi	Yükseklik korkusu, Uçma korkusu, Sosyal fobi	İsim+gorbi	korku hali	Bir ismin eylemsel veya niteliksel olarak yapmaktan korktuklarını belirtmeye yarar.
Kab-Çanta	ğa	Parayğa, Yaznançğa, Betikğa, Malğa	Cüzdan, Kalemlik, Kitaplık, Poşet	İsim+ğa	kab-çanta hali	Bir ismin konulduğu, yer aldığı, saklandığı kab ve çantayı belirtmeye yarar.
Eylem Yapan	men	Mutetmen, Kulutmen	Öğretmen, Köle	İsim+men	eylemsel olma hali	Bir eylemi yapan, gerçekleştiren kişiyi belirtmeye yarar.
Eylemsel Nitelik	mend	Mutetmend, Savaşmend	Öğretme kabiliyeti olan kişi, Eli silah tutan kişi	İsim+mend	kabiliyet hali	Bir eylemi yapmaya gücü yeten, kabiliyetli olduğunu gösteren kişiyi belirtmeye yarar.
Eylem Uzmanı	kâr	Mutetkâr, Yapıtkâr	Öğretim uzmanı-usta öğretici, Sanatkar	İsim+kâr	uzmancı hali	Bir ismin eylemsel olarak yapanını, uzmanını belirtmeye yarar. Bir alanda uzmanlaşan, meslek olarak o işi icra eden kişiyi belirtmede kullanılır.
Eylemci	ğan	Mutetğan, okuğan	Öğreten, okuyan	İsim+ğan	eylemci hali	Bir ismin o an veya genel itibarıyla eylemi yaptığını, yapmakta olduğunu belirtmeye yarar. Örnek: Yazğan Adam (Yazar veya yazıcı olmayıp, o an bir şeyler yazan sıradan kişi)
Yapımcı	ar, er	Muteter, Yazar	Öğretici, Yazar	İsim+ar	yapımcı hali	Bir eylemi sürekli ve uzmanlıkla yapan kişiyi belirtmeye yarar. Bir alanda daima uzmanlıkla iş yapan kişiyi belirtir. Öğretme işinde öğretmen, yazma işinde yazar, öğrenme isinde öğrenci vb. isimlerde bu yapı kullanılır.
Uğraşıcı	jı	Mutetkjı, Satjı	Öğretici, Satıcı	İsim+jıg	talip hali	Bir eylemi sürekli veya meslek olarak yapmayıp, sadece o eyleme talip olan, eylemi gerçekleştirmeye hazır olan ve o iş ile uğraşan-ilgilenen kişiyi belirtmeye yarar. Alıcı, satıcı, bakıcı, görücü, kiracı vb. isimler bu yapı ile türetilir.
Erişken-Uzman	can	Bilcan, Wetcan, Tancan	Bilge-bilgin, Yetkin, Tanık	İsim+can	erişken hali	Bir eylemi en iyi biçimde gerçekleştiren-gerçekleştirmiş olan ve alanında adeta uzman-dahi olan kişileri belirtmeye yarar. Bilim adamı, profesör vb. belirtmede bu yapı kullanılır. Mevcut kök eylemin en iyi icra edicisidir.
İlgililik	dar	Mutetdar, Kökençdar, Gökelemdar	Öğretmekle ilgilenen, Etimoloji iele ilgilenen, Astronomi ile ilgilenen	İsim+dar	ilgilenen hali	Bir ismin bir iş ve eylemle ilgilenme, o işe ilgi duyma ve meyletme durumunu belirtmeye yarar. Bir meslek, uzmanlık vb. Durumu yoktur. İşlem sağlamasa bile ilgili olma, meyletme durumunu belirtir.
Dileyen:	enşa	Enşamin, Enşaallah	Ben dilerim, Allah diler	Enşa+İsim	dileyen hali	Bir ismin dileme, dileyen olduğunu belirtmeye yarar. Temenni ifade eder.
Dileyen:	meşa	Meşamiz, Meşailteber	Dilersem, Vali dilerse	Meşa+İsim	şartlı dilek hali	Bir ismin şartlı dileme, koşullu bulunma durumunu belirtmeye yarar.
Fazla Meyil	gend	Çıkgend, Girişgend, Konaşgend	Çıkmaya meyilli, Girişken, Konuşkan	İsim+gend	aşırı meyil hali	Bir işi aşırı yapan veya yapmaya meyilli, hevesli olan kişiyi belirtmeye yarar. Bir işe girişmeye fırsat kollanayan kişiyi belirtir.
Kusursuzluk	Sûbhaynû	Sûbhaynûmutetmen, Sûbhaynûbarq, Sûbhaynûadam	Kusursuz öğretmen, kusursuz ev, kusursuz adam	Sûbhaynû+İsim	kusursuzluk hali	Bir ismin kusursuz, işlevsel ve aktif olduğunu belirtmeye yarar. Satışa ve kullanıma hazır ev, olgun ve zeki adamı, işini iyi yapan öğretmeni belirtmek için bu yapı kullanılır. İşin en iyisi olduğunu belirtir. Şahıs için işini en iyi yapan, isimler için en iyi olan durumu belirtir.
Usul-Tarz	alâ	Alâmutetmen, Alâtürk	Öğretmen tarzı, Türk usulü	Alâ+İsim	usul hali	Bir şeyin tarzını, usulünü belirtmeye yarar.
Eylemsel Zaman	gâh	Mutetgâh, sehergâh	Ders vakti, Seher vakti	İsim+gâh	zamansal eylem hali	Bir ismin yapıldığı, gerçekleştiği anı - zamanı belirtmeye yarar.
İşleme Zamanı	leyn	Mutetleyn, Okşayleyn,	Öğretim vakti, Akşam vakti	İsim+leyn	işlendiği zaman hali	Bir ismin işlendiği, gerçekleştirildiği anı-zamanı belirtmeye yarar.
Sürdürme	ber	Bermutet, beryap	Öğretimin sürmesi, yapmaya devam etmek	Ber+İsim	süreklilik hali	Bir eylemin süreklilik ve devam etme durumunu belirtmeye yarar.
Süresince	sureb	Sureb ya Barq, Sureb ya Yoljılam	Ev süresince-ev boyunca, Yolculuk boyunca	Sureb + Artikel + İsim	süreç hali	Bir eylemin sürdüğü durum esnasını, bir ismin boyunca anlamını vermeye yarar. Ev boyunca, yolculuk boyunca, ders boyunca, şarkı süresince gibi anlamları vermeye yarar. Dığı sürece anlamları veri.
Eylem ile Eylem Kipi	vid	Çukvid	Çıkma esnasında-çıkıp	Fiil+vid	esna hali	Bir eylemin gerçekleştirilmesinden önce başka eylemin yapılmasını veya beraber gerçekleştirilmesini belirtmeye yarar. Örnek: Min war çukvid geta zu lâ Barq. (Çıkıp eve giderim.)
Eylem Öncesi Eylem Kipi	ñâfik	Çukñâfik	Çıkmadan önce	Fiil+ñâfik	önce hali	Bir eylemden önce yapılan farklı eylemi belirtmeye yarar. Örnek: Min werde yaztaç sine çukñâfik. (Çıkmadan önce sana yazacağım. )
Arasız Eylem	bi...en	Biçuken, biweten	Çıkmaksızın, yetmeksizin	Bi+Fiil+en	aralıksızlık hali	Bir eylemin durmadan, aralıksız sürmesi durumunu belirtmeye yarar. Örnek: Min wurde yazerti Bu ya Betik bibilen - biwarten. (Bu kitabı bilmeksizin-beklemeksizin yazdım.)
Tarafından Eylem	bay	Bay ol Adam, bay Min	Adam tarafından, benim tarafımdan	Bay+İsim	taraf hali	Bir şeyin biri tarafından yapıldığını, yapanı belirtmeye yarar. Örnek: Bu Betik wurde zeşyazerti bay min. (Bu kitap benim tarafımdan yazıldı.)
Eylem Esnası Eylem	bay …ran	Bay Çukran, Bay yapran	Çıkarak, Yaparak	Bar + Fiil+en	eylem esnası eylem hali	Bir eylemi yaparken diğer bir eylemi gerçekleştirme, aynı anda işleme durumunu belirtmeye yarar. Örnek: Min wurde matunerti ya Hûrayca bay eşlemran. (Hûraycayı çalışarak öğrendim.)
Zamansal Eylem	wen	Wen war min gela.	Ben geldiğim zaman	Wen + Diğer Öğeler + Fiil	eylemin gerçekleştiği an hali	Bir eylemin gerçekleştiği anı belirten cümle yapısıdır. Bitişmez ve cümle başında kullanılır. Sonrasında ise diğer cümle öğeleri gelir. Genelde yardımcı fiil gelir. -dığında, -iken, -dığı zaman gibi manalar ortaya çıkarır. Örnek: Wen ya Arayba war gela, werde min araybakula. (Araba geldiğinde arabayı süreceğim.)
Zamansal Geçmiş Eylem	alu, alsen	Alu war min gela.	Ben geldiğim zaman, ben geleli	Alu + Diğer Öğeler + Fiil	eylemin geçişte tamamlanmış hali	Bir eylemin geçmiş zamanda başlayıp, bitmesini belirtmeye yarar. Geçmişte eylem gerçekleşip son bulur. Örnek: Alu sin wurde gelerti zu buray, war min araybakula. (Sen buraya geleli ben araba kullanıyorum.)
Sıralama	ng	Bereng, Keyeng	Birinci, İkinci	İsim+ng	sıralama hali	Bir ismin sıralamasını, sırasını belirtmeye yarar.
Felsefi Bilimsel	nç	Kökenç, İnanç, Günenç, Ukumenç, Ağınç, Gizlenç	Etimoloji, İnanç, Kronoloji, İdeoloji, Psikoloji, Elektrik, Mahremiyet	İsim+nç	felsefi bilim hali	Bir isim veya eylemin felsefi bilimsel olduğunu belirtmeye yarar. Bir işlemin felsefi bilimsel genel yapısını, genel alanını belirtir.
Uysal-Uygun	jıl	Barqjıl, Adamjıl	Evcil, İnsancıl	İsim+jıl	uysallık hali	Bir ismin uysalığını belirtmeye yarar. Sonuna geldiği ismin o uysallığını belirtir. O şeye uygun, uyumlu manaları verir.
Kavramsal-Bilim	sal, sel	Barqsal, Tilsel, Ketsel, Doğelemsel, Sayızsal	Evsel, Dilsel, Kimyasal, Fizik, Matematik	İsim+sal/sel	kavramsallık hali	Bir ismin kavramsal-bilimsel yapı durumunu belirtmeye yarar. Bir şeyin ilgili olduğu bilim alanını ve kavramsal yapısını betimler.
İzm-Felsefi Düşünce	wûs	Atamalwûs, Elselwûs, Sofiwûs, Türkwûs, İslamwûs	Kapitalizm, Sosyalizm, sofizm, Türkçülük, İslamcılık	İsim+wûs	felsefi izmsel bilim hali	Bir ismin felsefi yapı durumunu belirtmeye yarar. Bir şeyin düşünce biçimini, dayanağını belirtir.
Yöntemsel Bilim	iyat	Mutetmeniyat, İslamiyat, Eseriyat, Adamiyat, Türkiyat	Öğretmenlik adabı, İlahiyat, Eser ilmi, Biyoloji, Türkoloji	İsim+iyat	yöntemsel bilim hali	Bir ismin-eylemin bilimsel yöntemi, yönteme dayalı bilimsel alanını belirtmeye yarar.
Soyut Bilim	taj	Anıztaj, Elseltaj, İgetaj,	Mitoloji, Sosyoloji, Ruh Bilimi	İsim+taj	soyut bilim hali	Bir konu ve kavramın, soyut unsurların incelendiği bilim alanını belirtmeye yarar.
Somut Bilim	elem	Gökelem, Yerelem, Tıpelem	Astroloji-Astronomi, Arkeoloji, Tıp	İsim+elem	somut bilim hali	Bir konu ve kavramın, somut unsurların incelendiği bilimsel alanı belirtmeye yarar.
Araç-Gereç	gaç, geç	Süzgeç, Barıngaç, Yatgaç, Bilkusaygaç,	Süzgeç, Pansiyon, Yatak, Bilgisayar	İsim+geç/gaç	alet-araç hali	Bir şeyin yapıldığı, işlendiği ve kullanıldığı alet, araç ve gereçleri belirtmeye yarar.
Kılıf-Alet-Parça	lok, luk	Başlok, Sulok, Damğaluk, Sözlök	Başlık, Suluk, Alfabe, Sözlük	İsim+lok/luk	kılıf-parça hali	Bir şeyin konulduğu, tutulduğu, takıldığı kab ve kılıfları belirtmeye yarar.
Parça-Küçültme	cux	Mutetmencux, Sözcux, Taşcux	Stajyer, Sözcük, Çakıl	İsim+cux	parçacık hali	Bir şeyin parçası, küçüğü, eki olduğunu belirtmeye yarar.
Araç Oluşturma	vaslam	Mutetvaslam, Okulvaslam	Öğretim aracı, Okul servisi,	Fiil+vaslam	taşıt hali	Bir şeyin taşıtsal aracını belirtmeye yarar. Bir eylem veya ismin taşıtsal aracını belirtir.
Çıktı Ürün	jak	Mutetjak, Yakjak	Öğretim materyali, Yakacak	Fiil+jak	anonim çıktı ürün hali	Bir eylemin sonunda ortaya çıkacak olan anonim ürünü belirtmeye yarar.
Çıkmış ürün	miş	Mutetjak, Geçmiş	Öğretilmiş materyal-müfredat, geçmiş	Fiil+miş	anonim çıkmış ürün hali	Bir eylemin sonunda ortaya çıkmış, oluşmuş ve çoğu kez işlevi bitmiş ürünü belirtmeye yarar.
Ana Ürün	ku	Mutetku, Verku, Tanku, Yapku, Çukku, Wetku	Öğreti, Vergi, Tanıt, Yapıt, Çıktı, Yetki	Fiil+ku	temel materyal-ürün hali	İlgili eylemin sonunda ortaya konulan temel ana ürünü betimlemeye yarar.
Eylemin Ürünü	u, ıy, iy	Çuku, Wetu, Yazu, Dıyu, Zöriy	Çıktı, Yeti, Yazı-metin, Bulgu, Duyu, Sürü	Fiil+u	Temel materyal-ürün hali	İlgili eylemin isim olarak ürüne dönüştüğünü ve eylem sürecinde kullanılan ürünü belirtmeye yarar.
Özgün Ürün	ung	Mutetung, Satung, tanung, seçung, alung, yapung, sevung, Tarung, Tövung	Öğretim, Satım, tanım, seçim, alım, yapım, sevim, Ziraat, Merkez	Fiil+ung	Özgün ürün hali	İlgili eylemin son durumunda özgün bir ürünün ortaya çıktığını belirtmeye yarar.
Fiil-İsim	ut	Yaşut, Anut, Yakut, Tençut	Yaşıt, Anıt, Yakıt, Ölçüt	Fiil+ut	eylem sonrası isim hali	İlgili eylemin sonrasında ortaya çıkan ürünü, olayı veya kavramı belirtmeye yarar. Yakmaktan, yakıt oluşması gibi…
Hayvanlar	gır, gir	Asgır, Kapgır, Kuçgır, Çabakgır, Yılgır, Mengir	Aslan, kaplan, kuş, Balık, Yılan, Binek hayvanı	Fiil+gir/gır	hayvan yapma hali	Bir eylemi yapan veya eyleme uygun nitelik taşıyan hayvanları belirtmeye yarar.
Üvey-El Gariplik	laç	Analaç, Atalaç, Ağalaç, Balalaç, Ullaç	Üveyanne, üveybaba, üveyabi, üveyçocuk, üvey evlat	İsim+laç	el-yabancı-üvey yapma hali	Bir ismin yabancı, el ve üvey olduğunu belirtmeye yarar.
Yavru	zade	Asgırzade, Kapgırzate, Mehmetzade, Çomrazade	Aslan yavrusu, kaplan yavrusu, Mehmet'in oğlu, Ağaç fidanı	İsim+zade	yavru yapma hali	Bir şeyin yavrusunu, çocuğunu belirtmeye yarar.
Dil	til-i	Til-imutet, Til-iesperanto, Til-itürk	Öğretim dili, Esperanto dili, Türk Dili	Til-i+İsim	dil hali	Bir kişi, topluluk veya varlığın konuştuğu dili belirtmeye yarar.
Dil-Konuşma	ce, ça	Hûrayca, Türkçe, Cermence	Huray dili, Hurayca, Türkçe, Almanca	İsim+ce/ça	konuşma hali	Bir şeyin, varlığın koşutuğu dili, söylemi belirtmeye yarar.
Eşitlik-Görelilik	ja	Barqja, Uçmağja, Minja	Eve göre, Cennete göre,	İsim+ja	görelilik hali	Bir şeye, kişiye görelilik durumunu belirtmeye yarar. Bir fikir, duygu, görüş belirtme durumunda da kullanılır.
Eşitlik-Görelilik (Edat)	agar	Agar lâ Barq, Agar lâ Paray	Eve göre, Paraya göre	Agar + Artikel + İsim	görelilik edat hali	Bir şeye, isme, yapıya göre olma durumunu belirtmeye yarar.
Fiile Dönüşüm	bol	Kumbol, Orçunbol	Kumlaşmak, Modernleşmek	İsim+bol	dönüşme hali	Bir isme dönüşme, dönüşüm geçirme durumunu belirtir. İsim, fiilleştirilir ve fiil olarak kullanılabilir.
Yandaş-Fanatik	daş	Mutetmendaş, Yurtdaş, Cermendaş, Fenerbahçedaş	Öğretmen sever, Yurt sever, Alman hayranı, Fenerbahçe hayrafı-fanatiği	İsim/Fiil+daş	savunuculuk hali	Bir şeyin aşırıcısı, savunucusu, seveni ve hayranı-taraftarı olduğunu belirtmeye yarar.
Benzeşmek	gil	Mutetmengil, Algazgırgil	Öğretmenleşmek, Hayvanlaşma	İsim+gil	benzeşme hali	Bir şeye, bir eyleme benzeme, benzeşme veya tamamlanılma durumunu belirtmeye yarar.
Dönüşlülük Kipi	aw	Yıkaw, Turaw	Yıkanmak, Arzulanmak	Fiil+aw	dönüşüm hali	Bir eylemi dönüşümlü gerçekleştirme, bir hale dönüşme durumunu belirtmeye yarar. Kendiliğinde dönüşme durumudur.
Hakkında	wû	Mutetmenwû, Okulwû, Çukawû	Öğretmen hakkında-Öğretmenle ilgili, Okulla ilgili, Çıkmakla ilgili	İsim/Fiil+wû	hakkında hali	Bir şey hakkında, o şeyle ilgili olma durumunu belirtmeye yarar. O şeye dair, o şeyle ilgili, o şey hakkında bilgisi verir.
Beraber Eylem	co	Comutet, Coseyr	Beraber öğretmek-Öğretelim, Beraber seyretmek	Co+Fiil	beraber yapma hali	Bir eylemi beraber-ortak yapma durumunu anlatır. Daha çok iş birliği, ortak destek mahiyetinde olan eylemleri betimler.
Birlikte Eylem	mu	Muçuk, Mugör, Musöz, Muuğr, Mual	Çıkışmak, Görüşmek, Sözleşmek, Uğraşmak, Alışmak	Mu+Fiil	beraber işteşlik hali	Bir eylemi karşılıklı, beraber yapma ve o iş üzerinde etkileşim görme durumunu belirtmeye yarar. Sevişmek, görüşmek, sözleşmek gibi eylemleri ifade eder.
Kullanma	kul	Araybakul, Urayvaslamkul	Araba kullanma, Tramvay kullanmak	İsim/Fiil+kul	kullanma hali	Bir şeyi kullanma durumunu belirtmeye yarar.
Anileşme Kipi	… ña …	Çukñaçuk, Yazñayaz	Çıkar çıkmaz, Yazaryazmaz	Fiil+ña+Fiil	anileden olma hali	Bir eylemin aniden ortay açıkması, gerçekleşmesi durumunu belirtmeye yarar. Örnek: Sin war gelñagela, werde min detaç sine Hû. (Sen gelir gelmez ben sana selam vereceğim.)
Şart-Koşul Kipi	us	Çukus	Çıksa	Fiil+us	şart hali	Bir eylemin şart-koşul durumunu belirtmeye yarar. Örnek: Min war sahapus çox Paray, werde min gete zu Cermenya. (Çok param olursa Almanya'ya gideceğim.)
Şart-Dilek Kipi ve Yapısı	ay	Çukay, Hûray, Günnuray	Çıksa, Özgür olmayı istemek, Günün aydın olmasını arzulamak	Fiil/İsim+ay	dilek hali	Bir eylemin veya ismin şart-dilek durumunu belirtmeye yarar. Bir eylemi yapmayı, bir durumda olmayı isteme, dileme halini belitir. Yapsam, keşke sahip olsam gibi anlamlara gelir. Bir isme bürünmeyi arzulamayı belirtir. Örnek: Sin war gelaya zu lâ Barq. (Keşke eve gelsen, Eve gelesin) / Hûray (Özgür olmayı istemek), Savaşmanay (Savaşçı olmayı istemek)
Üzerinde Olmak	ol	Çukol, Wetol	Çıkma işleminde bulunmak, Yetme işinde olmak,	Fiil+ol	üzerinde olma hali	Bir eylemi yapma, bir iş üzerinde durma ve uğraşma durumunu belirtmeye yarar.
Özüne Etim	et, ar, er	Çuket, Wetet, Pişet	Çıkarmak, Yetirmek	Fiil+et/ar/er	eylem hali	Bir eylemi etmek, oldurmak üzerine işleme durumunu belirtmeye yarar. Çıkarmak, yatırmak, pişirmek, getirmek vb. fiillerin üretiminde kullanılır.
Tezlik Kipi	iver	çukıver, Wetiver,	Bir celsede çıkmak	Fiil+iver	tezlik hali	Bir eylemin tez, çabucak yapılma durumunu belirtmeye yarar. Bir celsede işlenmesini belirtir.
Soru	Mu, Mü	Mu ist lâ Barq?	Bu ev mi?	Mu/Mü + Cümle Öğeleri	soru hali	Soru cümlesi yapmaya yarar.
Kaçınma Kipi	evite	Çukevite, Wetevite, Sevevite, Görevite	Çıkmaktan kaçınmak, Yetmekten kaçınmak, Sevmekten kaçınmak, Görmekten kaçınmak	Fiil+evite	kaçınma hali	Bir eylemden kaçınma, yapmaya tereddüt etme durumunu belirtmeye yarar.
Tekrar Kipi	re	Reçuk, Regör, Real, Remax	Tekrar çıkmak, Tekrar görmek, Tekrar almak, Tekrar yapmak	Re+Fiil	tekrar hali	Bir eylemin tekrarlanma durumunu belirtmeye yarar.
Var Yapısı	gibs	Gibs ber Barq burayfi.	Burada bir ev var.	Gibs + Diğer öğeler	var hali	Bir şeyin bir yerde olma, bulunma durumunu belirtmeye yarar. Örnek: Gibs nar lâ Paray minin Parayğafi. (Cüzdanımda para yok.)
İhityaç-Gereklilik Yapısı	vam	Min vam ber Betik, Sin vam geda zu ya Barq burayfin.	Bir kitaba ihtiyacım var. Senin buradan gitmeye ihtiyacın var.	Özne + Vam + Cümlenin diğer öğeleri	gereksinim hali	Bir şeye ihtiyaç duyma, bir şeyin gerekli olması durumunu belirtmeye yarar. Örnek: Min vam çox Paray. (Çok para gerekiyor). Min vam Geta zu lâ Barq (Eve gitmem gerekiyor.). Fiil cümlelerinde Vam sonrası gelen fiil zaman yapısına göre çekimlenir ve yardımcı fiil olumsuz değilse kullanılmaz. Vam onun yerine kullanılır. Örnek: Min vam aylaba. (Düşünmeye ihtiyacım var.) Olumsuz: Sin vam nar bila nû wurde min maxerti. (Benim ne yaptığımı bilmene gerek yok.)
Gereklilik Yapısı	yad	Barqyad, Parayyad	İhtiyaç duyulan ev, Gerekli olan para	İsim+yad	gereklilik hali	Bir şeyin ihtiyaç duyulduğunu belirtmeye yarar. İsimler için kullanılır ve ihtiyaç duyulan anlamı verir.
Fiil İsim	ma, me	Çukma, Görme,	Çıkma, Görme	Fiil+ma/me	fiil-isim hali	Fiilin isim halini belirtmeye yarar.
Mastar	en	Çuken, Gören, Uçen	Çıkmak, Görnek, Uçmak	Fiil+en	mastar hali	Bir fiilin mastar, yalın halini göstermeye yarar. -mek,-mak eki fiile geldiğindeki gibi yalın çekimlenmemiş mastar haline dönüştürür.
Mastar (Edat)	zu, tu	zu Çuk, tu Gör, zu Uç	Çıkmak, Görnek, Uçmak	zu/tu + Fiil	mastar edat hali	Bir fiilin mastar halini göstermeye yarar.
Fiil-İsim	lam	Mutetlam, Görlam, Araylam, Dizlam	Öğretme-Öğretim, Görme-Görme, Arama, Dizme-Dizilim	Fiil+lam	isim hali	Fiilin isimleştirilmesini belirtmeye yarar.
Sıfat Ürün	sıgag, sigag	Yassıgag, Fıssıgag, Tansıgag, Bilsigag	Yastık, Fıstık, Tanıdık, Malum	Sıfat+sıgag/sigag	sifattan isim hali	Bir sıfat veya doğal sesin niteliğine uygun olan ürünü belimlemeye yarar, fıs şey, yassı şey, bilinen şey/kişi anlamları doğar.
Vericilik	baver	Ağobaver, Tereşbaber, Kutunçbaver	Aci veren-acı verici, Zahmet verici, Mutluluk verici	İsim+baver	vericilik-sıfat hali	Bir ismin sıfatsal yapısını ve vericilik oluşturduğu olguyu belirtmeye yarar.
Alımlı	aliyan	Barqaliyan, Bilaliyan, Bilkualiyan, Atkolaliyan	Evi almak-alınan ev, Öğrenmek, Bilgi almak, Zafer kazanmak	İsim+aliyan	alım hali	Bir şeyi alma, alım eylemine yönelik faaliyeti belirtmeye yarar. Ev almak, aynı zamanda satın almak anlamına da gelir.
Verimli	veriyan	Barqveriyan	Evi vermek-verilen ev	İsim+veriyan	verim hali	Bir şeyi verme, veriş eylemine yönelik faaliyeti belirtmeye yarar. Vermek, aynı zamanda satmak veya kiralamak vb. anlamlara da gelir.
İsmin Yalın Hal	-	Ya Barq	Ev	İsim	yalın hal	Yalın isim
İsmin Belirtme (i)	iy, siy, riy	Barqiy	Evi	İsim+iy/siy/riy	Edat: ya, lâ, ol, ay, ey	İsmin belirtme hali ve ayrıca gizli artikel olarak kullanım durumudur. Bu form kullanımında isimden önce artikel kullanılmaz.
İsmin Yönelme (e)	a - e	Ya Barqa	Eve	İsim+e/a	Edat: zu, tu	İsmin bir yöne yönelim durumunu belirtmeye yarar.
İsmin Bulunma (de)	fi	Ya Barqfi	Evde	İsim+fi	Edat: in, efi,	İsmin bulunma durumunu belirtmeye yarar
İsmin Ayrılma (den)	fin / fik	Ya Barqfin	Evden	İsim+fin/fik	den hali	İsmin ayrılma durumunu belirmeye yarar.
İlgi (in/ın)	ın - in	Ya Barqın	Evin	İsim+ın/in	ın hali	İsmin ilgi ve -nın/-nin yapısını belirtmeye yarar.
İlgi - nın	řiy	Ya Řiybarq	Evin	Řiy+İsim	ın hali	İsmin İlgi halini belirtmeye yarar.
Vasıta: (yla)	len - lan	Ya Barqlan	Ev ile	İsim+len/lan	ile hali	İsmin birliktelik halini belirtmeye yarar.
Modal Zorunluluk	Zol	Min zol çuka	Çıkmak zorunda	Özne + Modal + Esas Fiil	modal zorunluluk hali	Bir şeyi yapmak zorunda olmayı belirtir. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Sin zol gela buraya. (Buraya gelmek zorundasın.)
Modal Zorunluluk	Mus	Min mus çuktaç	Çıkmak zorunda olacağım.	Özne + Modal + Esas Fiil	modal zorunluluk hali	Dışarıdan baskı durumundaki zorunluluğu belirtir. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Sin mus gela buraya. (Buraya gelmelisin)
Modal Yeterlilik	Kan	Min ken çuka	Çıkabilirim	Özne + Modal + Esas Fiil	modal yeterlilik	Bir iş ve eylemde yeterli olabilmeyi belirtir. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Olumsuz olursa yardımcı fiilden sonra olumsuzluk yardımcı fiil eki "nar, değel" getirilir. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Min ken uça. (Uçabilirim), Min kan nar uça. (Ben uçamam.)
Modal Yetenek	Ken	Min ken çuka	Çıkabilirim	Özne + Modal + Esas Fiil	modal yetenek	Bir konuda yetenek olma durumunu belirtir. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Sin ken maxa. (Yapabilirsin.)
Modal Dilek-Rica	Diler	Min diler çukerti	Çıkmayı dilerimdim.	Özne + Modal + Esas Fiil	modal dileme	Bir işi dilemeyi belirtir. Arzulama haline atıf yapar. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Min diler gede zu Cermenya. (Almanyaya gitmeyi diliyorum)
Modal sahiplik	Sahap	Min sahap ber Barq.	Ben eve sahibim. - Evim var	Özne + Modal + Esas Fiil	modal sahiplik	Bir şeye sahip olma durumunu belirtir. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Minin Ata sahap ber ey Arayba. (Babamın iyi bir arabası var.)
Müsade, izin	Let	Min let çuka	Çıkmama müsaade et. Çıkayım	Özne + Modal + Esas Fiil	modal müsaade	Müsaade, izin durumunu belirtir. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Mu let min dea? (Bir şey diyebilir miyim? )
İstemek, arzulamak: Bir şeyi istemek, arzulamak.	Es	Min es çuka	Çıksam, çıkmak isterim	Özne + Modal + Esas Fiil	modal isteme	İsteme, talep etme, rica etme durumudur. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Min es araybakultaç. (Araba kullanmayı isterim)
Teklif etme	Moj	Min moj çuka	Çıkalım, beraber çıkalım.	Özne + Modal + Esas Fiil	modal teklif etme	Bir hususu, eylemi teklif etme, önerme durumudur. Esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır ve yardımcı fiil olumsuz olmadıkça kullanılmaz. Esas fiil ise zaman ve kip yapısına göre çekimlenir. Örnek: Min moj geda zu lâ Kalrayyut wit sin. (Sana, seninle sinemaya gitmeyi teklif ediyorum. - Sinemaya gidelim.)
Bile - de	tum	Tum lâ Barq, tum ya min	Ev bile-ev de, ben de	Tum + Artikel + İsim	bile hali	Anlam pekiştirme ve bile manası kazandırma için belirtilen yapıdır. … bu da, bu bile anlamı verir.
e Doğru: Yönelme Edatı	Doru	Doru lâ Barq	Eve doğru	Doru + Artikel + İsim	yönelme hali	Edat olarak bir yere yönelimi belirtmeye yarar.
e Doğru Yönelim	zu/tu	zu/tu lâ Barq	Eve doğru	Zu/Tu + Artikel +İsim	yönelim hali	Edat olarak bir yere yönelimi belirtmeye yarar.
İçinde Olma	in, efi	İn lâ Barq, efi lâ Betik	Ev içinde, kitap içinde	in/efi + Artikel + İsim	bulunma hali	Edat olarak bir yere bulunma belirtmeye yarar.
Birlikte Olma	mit, wit	Mit lâ Barq, wit min	Ev ile, benimle beraber	Mit/Wit + Artikel + İsim	ile-birliktelik hali	Edat olarak birlikte olma durumunu belirtmeye yarar.
Kıyaslama (Bağlaç)	vam, yavam	Min yavam sin	Ben veya sen	İsim + yavam/vam + İsim	kıyas hali	İki ayrı kelime veya cümleyi kıyaslamaya yarar.
Hatta	Hatta	Ñâgel, hatta Ñâmugör!	Gelme, hatta biz görüşmeyelim	Serbest yapı	serbest	Manayı vurgun ve dolgun yapma durumu
Diye	Diçe	Ñâöl diçe çox Paray.	Çok para diye ölme	Kelime/cümle + diçe + diğer sözcük/cümle	diye hali	Gerekçe sunum durumu
Hani	Hayñû	Hayñû Minin Parayğa	Hani benim cüzdanım	Hayñû + İsim	soru hali	Bir şeyin nerede, kim, nasıl anlamlarına yönelik yanıt bekleme odaklı soru cümlesi oluşturmaya yarar. Cümle içinde serbest kullanımı vardır. Ancak her zaman nitelediği isimden önce birlikte kullanılmalıdır. Soru adılları gibi isimlerde artikel kullanılmaz.
Ama, Fakat, Lakin	Ajer, fakalte, lekin	Bil ajer Ñâsöy!	Bil ama söyleme	Kelime/cümle + ajer/fakalte/lekin + diğer sözcük/cümle	kıyas bağlaç hali	İki sözcük veya cümleyi kıyaslamaya, aksi gerekçe sunmaya yönelik işlem sağlamaya yarar.
Zıtlık	kâh	kâh Barq kâh Konak	kâh ev kâh konak	Kâh + İsim + Kâh	zıtlık hali	İki ayrı sözcüğün de zıtsal olarak vurgulandığını belirtmeye yarar.
Çünkü, Zira	jor, çün	… Jor wurde min Ñâsöyerti.	Çünkü ben söylemedim.	Jor, Çünkü + Cümle	açıklama hali	Bir konuya açıklık getirme durumu.
Bitişiğinde	çip	Barqçip	Evin yanında	İsim+çip	yanında olma	Bir şeyin bitişinde olduğunu belirtme.
İçinde	içru	Barqiçru	Evin içinde	İsim+içru	içinde olma	Bir şeyin içinde olduğunu belirtme.
Altında	unter	Unter ya Barq	Ev altında	Unter + Artikel + İsim	altında olma	Bir şeyin altında olduğunu belirtme.
Altında	altru	Barqaltru	Evin altında	İsim+altru	altında olma	Bir şeyin altında olduğunu belirtme.
Önünde	onru	Barqonru	Evin önünde	İsim+onru	önünde olma	Bir şeyin önünde olduğunu belirtme.
Üstünde	usru	Barqusru	Evin üstünde	İsim+usru	üstünde olma	Bir şeyin üzerinde olduğunu belirtme.
Üstünde	un	Un ya Barq	Evin üstünde	Un + Artikel + İsim	üstünde olma	Bir şeyin üstünde olduğunu belirtme.
Uzağında	beren	Barqberen	Evin uzağında	İsim+beren	uzaklık	Bir şeyin uzağında olduğunu belirtir.
Bitişiğinde	nûyar	Nûyar ya Barq	Evin yanı başında	Nûyar + Artikel + İsim	bitişinde	Bir şeyin betişinde olduğunu belirtir.
Arkasında	arkru	Barqarkru	Evin arkasında	İsim+arkru	arkasında olma	Bir şeyin arkasında olduğunu belirtme.
Etrafında	manay	Manay ya Barq	Evin etrafında	Manay + Artikel + İsim	etrafında olma	Bir şeyin etrafında olduğunu belirtir.
Karşın - Birşeye	Garşın	Garşın ya Barq	Eve karşın	Garşın + Artikel + İsim	Karşın - Birşeye	Bir şeye karşın olmayı belirtir.
Karşılığında	Konti	Konti ya Barq	Ev karşılığında	Konti + Artikel + İsim	Karşılığında	Bir şey karşılığında olma durumunu belirtir.
Rağmen	Obwohl	Obwohl ya Barq	Eve rağmen	Obwohl + Artikel + İsim	Rağmen	Bir şeye rağmen durumunu belirtir.
Göre (Bağlaç)	Abşay	Abşay ya Barq	Eve göre	Abşay + Artikel + İsim	Göre (Bağlaç)	Bir şeye göre, bir şeye dair gibi anlamların edat ile kullanılma durumudur.
Başka	Ander	Ander ya Barq	Evden başka	Ander + Artikel + İsim	Başka	Bir şeyden başka, o şeyin dışında manası bulunur.
Dolayı	Darum	Darum ya Barq	Evden dolayı	Darum + Artikel + İsim	Dolayı	Bir şeyden olayı belirtir.
Yüzünden	Deshalb	Deshalb ya Barq	Evin yüzünden	Deshalb + Artikel + İsim	Yüzünden	Bir şey yüzünden, sebep-gerekçe durumu söz konusudur.
Yalın Kök	x	Çuk, Yap, Uç	Çık, Yap, Uç	Yalın Fiil	fiilin kök hali	Bir fiilin ek almadan yalın halini belirtmeye yarar. Zaman yapılarına göre çekimlenir.
Yukarı Eylem	yukřiy	çukyukřiy	Yukarı doğru çıkma	Fiil+yukřiy	yukarı eylem hali	Bir eylemin yukarı doğru yapıldığını belirtmeye yarar.
Aşağı Eylem	asřiy	çukasřiy	aşağı doğru inme	Fiil+asřiy	aşağı doğru eylem hali	Bir eylemin aşağı doğru yapıldığını belirtmeye yarar.
Pasif-Edilgen Kipi	zeş	Zeşçukar	Çıkarılmak	Zeş+Fiil	pasif hali	Bir eylemin başkası tarafından yaptırılmasını belirtir.
Edilgen Yaptırma	tum	Çukartum	Çıkartmak	Fiil+tum	pasif hali	Bir eylemin başka birine yaptırılması belirtilir.
Edilgen Yaptırtma	ge…tet	Geçuktet	Çıkarttırmak	Ge+Fiil+tet	pasif hali	Bir eylemin başkalarınca yaptırtılmış olmasını belirtir.
Emir Kipi	x	Çuk! Max!	Çık!, Yap!	Kök Fiil + !	emir hali	Bir eylemin emir yapısını belirtmeye yarar. Fiil kök halindedir ve hiçbir ek almaz. Ek alırsa da o yapı olarak emir durumu arz eder. Örnek: Çukat! (Çıkar), Zeşçuk! (Çıkarılsın)
Olağanüstülük	muta	Mutabarq, Mutadoğ, Mutdoģa	Ev üstü-ötesi, Metafizik, Doğaüstü	Muta+İsim	olağanüstülük hali	Bir ismin olağanüstü oluş durumunu belirtmeye yarar. İlgili ismin çok ötesi olan ürünü, durumu nitelendirir.
Vesile-Sebep-Aracı	masura	Masura Öd, Masura ya Paray, Masura ya min	Korku yüzünden-korkudan, para yüzünden, Benim yüzümden	Masura + Fiil/Artikel İsim	sebep-vesile hali	Bir şey - kişi yüzünden olma durumunu belirtir. Vesilesiyle, sebebiyle anlamları çıkar. Genelde olumsuz bir anlam yüklüdür. Bundan ötürü, yüzünden, sebebiyle, vesilesiyle, araılığıyla gibi anlamlar yüklenir.
Yerine	anşıtat	Anşıtat ya Barq	Ev yerine	Anşıtat + Artikel + İsim	yerine hali	Bir şeyin yerine olma durumunu belirtir.
Öncel olma	evvel	Evvel ya Barq	Evden önce	Evvel + Artikel + İsim	öncel olma hali	Bir şeyden önce, öncelikli olma durumunu belirtir.
Geniş Zaman	a	Min war çuka	Çıkarım	Fiil+a	geçmiş zaman	Her daim yapılan eylemleri ifade eder.
Şimdiki Zaman	řiy	Min war çukřiy	Çıkıyorum	Fiil+řiy	şimdiki zaman	Şu an yapılan eylemleri ifade eder.
Gelecek Zaman	taç	Min werde çuktaç	Çıkacağım	Fiil+taç	gelecek zaman	Gelecekte gerçekleşecek veya gerçekleşmesi planlanan eylemleri ifade eder.
dili Geçmiş Zaman	erti	Min wurde çukerti	Çıktım	Fiil+erti	dili geçmiş zaman	yakın geçmişte ve hikayesel anlatılarda gerçekleşen eylemleri ifade eder.
mişli Geçmiş Zaman	miş	Min worde çukmış.	Çıkmışım	Fiil+miş	mişli geçmiş zaman	Geçmişte olup bitmiş eylemleri ifade eder.
Ezelden Ebed Kipi	ing	Min war seving	Severim, seviyorum, aşığım	Fiil+ing	ezeli zaman	Her dair gerçerli olan, bir zamana sıkıştırılamayacak eylemleri ifade eder. (Sevmek, Hisssetmek, Nefret etmek vb.)
Kıyas Sıfat	rak	eyrak	Daha iyi	Sıfat+rak	kıyas hali	Bir sıfatın daha oluş durumunu belirtir; daha iyi, daha büyük vb.
Üstünlük Sıfat	en	eney	En iyi	En+Sıfat	üstünlük hali	Bir sıfatın en üstün oluş durumunu belirtir; en iyi, en büyük vb.
Ve Bağlacı	Or, mi, ci, çi, un	Barq or Konak	Ev ve konak	Sözcük/Cümle + or/mi/çi/un + Sözcük/Cümle	ve, bağlama hali	İki ayrı cümle veya kelimeyi bir birine bağlama durumunu belirtir.
E Kadar	akal	Akalbarq	Eve kadar	Akal+İsim	ekadar hali.	Bir şeyin bir yere kadar oluşunu belirtme dururumunu belirtir.
Kadar	kal	Kal ya Barq	Ev kadar	Kal + Artikel + İsim	kadar hali.	Bir şey kadar, bir şeye yakın durum iletme ifade eder. Ev kadar, çocuk kadar vb. bildirim durumudur.
Olarak	Aks	Aks lâ Barqe	Ev olarak	Aks + Artikel + İsim	olarak hali	Bir şey olarak ifade eder.
İçin: Ek	jun	junbarq	Ev için	Jun+İsim	için hali	Bir şey için manası veren durumdur.
İçin: Edat	za	za Billam	Bilmek için	Za + Artikel + İsim	için hali	Bir şey için manası veren edat yapılı durumdur.
İçin: Edat - Neden-Sebep	mert	mert nar min sahaping lâ Paray, kan min nar kiřînalerti ya Arayba.	Ev için	Mert + Artikel + İsim	için hali	Bir şey için manası veren edat yapılı durumdur.
Gibi: Edat / miş gibi	keymen	Keymen lâ Barq	Ev gibi	Keymen + Artikel + İsim	gibi hali	Bir şeye benzetme, eşitleme durumunu belirtir. Gib manası verir.
Den Beri- Buyana, itibaren	dinbeřiy	Barqdinbeřiy, Tündinbeřiy	Evden beri, Dünden beri	İsim+dinbeřiy	bu yana olma hali	Bir şeyin bir şeyden, zaman veya mekanden bu yanaki durumunu belirtir.İtibaren, -den beri anlamları vardır.
Benzeş-Yansı-Savunucu, miş gibi	dek	Türkdek, İslamdek, Baladek, Akdek, Atamaldek, Elseldek, Sofidek, Nurdek, Hırdek, Vızdek	Türkçü, İslamcı, Çocuksu, Beyazımsı, Kapitalist, Sosyalist, Sofi, Işıltı, Hırıltı, Vızıltı	İsim+dek	gibi-benzer hali	Bir şeye, yapıya benzeme, bir şey gibi olma, bir düşünce veya eylemi yapmaya çalışma, savunma vb. durumlar için kullanılan yapıdır. Bir şey ile benzer olma ve bir şeyi savunma-sürdürme durumunu ifade eder. Ayrıca bazı seslerin isimleştirilmesinde, benzeş yansımalarında da dek eki kullanılır.
Sıfat: Önde Ayrı	x	teze Barq, ulu Adam	Yeni ev, büyük adam	Sıfat + İsim	Sıfat	İsim öncesi ayrı yazılan sıfat yapısıdır.
Sıfat: Sonda Bitişik	x	Barq-ıteze, Arayba-iak	Yeni ev, beyaz araba	İsim+-i+Sıfat	Sıfat	İsimle bütün tamlamalı sıfat yapısıdır.
Sıfat: Artikelli-Bütünleşik	x	Barqelteze, Ulçaelhüsnû	Yeni ev, Güzel kız	İsim+Artikel+Sıfat	Sıfat	İsimle artikelli tamlama yapılmış sıfat yapısıdır.
Sıfat: Beikütün	x	Tezenbarq, Batunadam	Yeni ev, Güçlü adam	Sıfat+İsim	Sıfat	Sıfat-İsim birleşim halinde sıfat yapımıdır.
Fiil Cümlesi	war, wurde, worden	Min war Araybakula. Ol war gela. Miz werde gedetaç zu lâ Barq.	Araba kullanırım-kullanıyorum. O geliyor. Okula gideceğiz.	Özne + war/wurde/worden + esas fiil	x	Eylem arz eden cümlelerdir. Üç yardımcı fiil ile kullanılır. Yardımcı fiiller zaman göre çekimlenir: war, wurde, worden. Akabinde gelen esas fiil de özellik ve zaman yapısına göre çekimli kullanılır. Yardımcı fiil ve Esas fiil cümle içerisinde birbirinden ayrılmaz. Bu biçimde cümlenin istenilen yerinde kullanılabilir. Örnekler: Min wurde yazerti bu ya Betik aks el Hûryazman. (Bu kitabı bağımsız yazar olarak yazdım.)
İsim Cümlesi	ist, dır	Ya Barq ist teze. Ol Yazgaç ist Mutetmenânê. Lâ Su Cansudır.	Bu ev yenidir. O kalem öğretmene aittir. (Öğretmene ait bir kalemdir.). Bu su önemli hayat suyudur.	Özne + ist + Fiil veya Özne + esasfiil+dır	x	Eylem değil haber arz eden cümlelerdir. 2 yardımcı fiil ile kullanılır. Yardımcı fiiller zamana göre çekimlenmez. Biri esas fiilden önce ayrı olarak kullanılır (ist), diğeri esas fiilden sonra bitişik olarak kullanılır (-dır). Birbirlerinden mana olarak hiç bir fark yoktur. Yazar ve anlatıcının isteğine bağlı kullanılabilir. Örnek: Bu ist minin Ata. Ol ber Barqveriyankârdır. (Bu benim babam, o bir emlakçıdır.)
Soru Cümlesi	mu, mü	Mu ist ber Betik? Mu werde Sin kiřînaltaç mine ey yongaç?	Bu kitao mı? Bana tıraş makinesi alacak mısın?	Mu + Y.F. + Esas Fiil	x	Soru ifade eden cümlelerdir. Tüm cümlelerde "Mu / Mü" yardımcı fiil/ek ile cümle kurulumu yapılır ve cümlenin en başında kullanılır. Yan cümlelerde yan cümlenin ilk baş sırasında kullanılır. Soru cümlelerinde "war, ist" gibi esas yardımcı fiiller soru ekinden (Mu, Mü) sonra gelir, yani öznenin başına getirilir. Örnek: Mu werden Siz kiřînaltaç ber Barq sinin Ataylan Erteki? (Yarın babanla beraber ev satın alacak mısınız?)
Olumsuz Cümle	nar, değel	Min nar mugörtaç mit ol Adam. Ol Adam değel lâ Zeşgüvencan.	O adamla görüşmeyeceğim. O, güvenilir birisi değildir.	Özne + nar/değel + Esas Fiil	x	Olumsuzluk ifade eden cümlelerdir. Cümle, anlam ve yapı olarak olumsuzluk arz eder. Normal İsim veya Fiil cümlesinde kullanılan yardımcı fiilin olumsuz hali kullanılır; "nar, değel". Fiil cümleleri için "nar", isim cümleleri için "değel" kullanılır. Örnek: Min nar sahap çok Paray. Min nar kiřînaltaç bu ya Barq. (Çok param yok. Bu evi satın almayacağım.)
Olumsuz Soru Cümlesi	mu nar, mu değel	Mu nar sin gede zu lâ Barq?	Eve gitmiyor musun?	Mu nar/Mu değe + Özne + Esas Fiil	x	Olumsuz soru cümleleridir. Normal soru cümleleri gibi işlem görüp, sadece yardımcı fiillerin olumsuz halleri kullanılır. Örnek: Mu nar sin görerti min Ata? (Babamı görmedin mi?)
Soru Adıl Cümlesi	x	Nû Ad Sinin?, Nû An wurde sin gelerti?	Adın ne? Ne zaman geldin?	Soru Adılı + İsim + Cümle Öğeleri	x	Soru adılları "ne, kim, nere, nerede, nasıl, kimin, ne için, neden" gibi ifadelerin arz edildiği soru cümleleridir. Normal cümle yapısı gibidir. Yazar isteğine göre kullanımı vardır. Standart yaygın kullanımda yardımcı fiil olmadan, direk isimle kullanımı uygundur. Örnek: Nû Ad? (Adın ne?), Nûrayfinsin? (Nerelisin?), Nûjun nar sin gedetaç? (Neden gitmeyeceksin?)
Man'lı Pasif Cümlesi	o, tum, ge..tet	Man war yazo lâ Betik. Ya Bala wurde man geyontet.	Kitap yazıldı. Çocuk tıraş ettirildi.	Man + Y.F. + Esas Fiil + o/tum	x	Man'lı pasif, edilgen-ettirgen yapılı özgün cümlelerdir.Bir nesne veya öznenin başkası veya kendiliğinden edilgen halde işlenmesini belirtir. Yapan kişi belli olmayan veya belli olsa da edilgenlik arz eden cümlelerde kullanılır. Man'lı pasif cümlelerde man özne olarak daima kullanılır ve yardımcı fiil ise isim cümlelerinde "ist", fiil cümlelerinde "war" olarak kullanılır. Normak cümle kurallarına göre yardımcı fiil çekimlenip, zaman göre işlem görür. Ancak esas fiil diğer normal cümleler gibi zaman yapısına göre çekimlenmez. Fiilin çekimi yapılır ama zaman eki almaz. Onun yerine 3 farklı tarzda fiil eki alır; "o, tum, ge...tet". Edilgenlik için "o", ettirgenlik için "tum" ve ge...tet" formu kullanılır. Örnek: Cam wurde man haşeto. (Can kırıldı.) Adam or Erçe werde man mögörtum. (Adam ve kadın görüştürülecek.) Man cümlelerinde zaman durumunu yardımcı fiil belirler. War ise geniş ve şimdiki zamanı, wurde ise dili geçmişi, worde ise mişli zamanı ve werde ise gelecek zamanı belirtir.
Şart-Koşul Cümlesi	us	Ef min sahapusa çok Paray, werde min kiřînaltaç ya ey Barq.	Çok param olursa iyi bir ev satın alacağım.	Ef + Özne + Esas Fiil+us+zaman eki	x	Şart-Koşul arz eden cümlelerdir. Bir şartlanma söz konusudur. "Yaparsam, gelirsem…" gibi anlamlara gelir. Şart-Koşul cümlelerinde "Ef" eki daima cümlenin en başında kullanılır ve esas fiil "us" eki alır. Akabinde ise fiil zaman formuna göre çekimlenir. Ayrıca şart cümlelerinde yardımcı fiil kullanılmaz, gerek duyulmaz. Zamansal durum esas fiil eki ile belirtilir. Örnek: Ef ol sevuserti min, worde ol gelmiş mine. (O beni sevseydi, bana gelirdi.)
Yan Cümle	x	Min wurde ranımerti ey güneneleska, wen wurde min görerti bu ya İztüretnuriyan.	Bu fotoğafı gördüğümde eski günleri hatırladım.	Yan Cümle, + Ana Cümle	x	Yan cümle, temel cümleye ek bilgi, yargılama, açıklama vb. durumlar arz eden cümlelerdir.Yan cümleler virgül veya bağlaçlar ile temel cümleden ayırılır. Örnek: (Bu fotoğafı gördüğümde eski günleri hatırladım.), Ef ol geterustaç İztüretnuriyaniy, ken min iztüretnuriyanaltaç sinin Çurun. (Fotoğraf makinesini getirirse senin resimlerini çekebilirim.
Relatif Cümle	olwan	Min wurde görerti gızıl olwan el Arayba	Kırmızı olan arabayı gördüm.	Cümle öğeleri + İsim/Fiil Kök + olwan + Öznel İsim	x	Relatif cümle, bir isim veya cümleyi ek açıklamalarla tek bir cümlede bütünleştiren, iki ayrı cümleyi birleştirip tek cümleye dönüştüren cümle yapılarıdır. İki cümlenin birleştirilmesinde etkinlik gösterir. Örnek: Lâ Arayba ist ak. Min wurde görerti ak Araybaiy. = Relatif: Min wurde görerti gızıl olwan el Arayba. (Kırmızı olan arabayı gördüm.) / Minin Ata wurde gelerti ya Barqa. Ol werde geltaç zu ya Uluğokul erteki. (Babam eve geldi. O yarın üniversiteye gelecek. = Relatif: Barqa wurde gelerti olwan minin Ata werde geltaç zu Uluğokul erteki. (Eve gelen babam yarın üniversiteye gelecek.)
İki Fiilli Cümle	x	Min war uma Betikokua. Min war uma ki, werde sin geltaç mit min zu lâ Kalrayyut erteki.	Kitap okumayı umuyorum. Umarım ki yarın benimle sinemaya gelirsin-geleceksin.	Esas Cümle + ki, + Ana Cümle	x	İkili fiil, iki ayrı eylemin söz konusu olduğu tek cümleleri ifade eder. Rica etmek, sevmek, çalışmak, denemek, ummak, ümit etmek, düşünmek vb.fiiler bu yapı ile kullanılır. Eğer esas tek cümle içinde işlem sağlanıyorsa esas eylem fiili yalın, mastar veya isim haliyle kullanılır. İki ayrı cümle olarak kullanılacaksa "ki" bağlacı ile cümle ayrımı yapılır ve esas fiil cümlesi normal cümle olarak çekimlenir. Örnek-Cümleli: Min war aylaba ki, ken min yuttaç ya erteki olwan Sınayung . (Yarınki sınavı geçebileceğimi düşünüyorum.) - (Düşünüyorum ki, ben yarın olacak olan sınavı kazanabilirim.) / Örnek-İsimli: Min nar aylaba Suğullam mit sin. (Seninle tatışmayı düşünmüyorum.)
Modal Cümle	x	Min mus eşlemerti çox za sin.	Senin için çok çalışmalıydım.	Özne + Modal Ek + Esas Fiil+Zaman Eki	x	Modal cümleler, Modal fiil ekleriyle yapılan cümlelerdir. İstemek, dilemek, ebilmek, zorunda olmak gibi manaları ihtiva eder. Yardımcı fiil yerine modal fiiller kullanılır ve esas fiil zaman formuna göre çekimlenir. Örnek: Min ken yuta bu lâ Sınayung. (Bu sınavı geçebilirim.), Ol zol gederti tu lâ Barq. (Eve gitmek zorundaydım.)
Sayı Oluşum	x	21: Keyokber, 56: Baseokalte	Yirmibir, Ellialtı	Sayı+ok+sıralı sayı	x	Sayıların durumunu belirtmeye yarar. 1'den 10'a kadarki sayılar özgündür; "ber, key, uc, terte, base, alte, yede, sekey, dıykul, on". Bu sayılardan sonra sayı katlarının sona sadece "ok" getirilir; 20: keyok, 30: ucok, 40: terteok…" Sıralı sayılarda ise sonuna aynı sayı getirilir; 15: onbase, 13: onuc, 21: keyokber, 36: ucokalte, 89: sekeyokdıykul.
Belirtin-Tanınan	Ya - Ye	Ya Adam	Bilinen, tanınan insan	Artikel + İsim	bilinme hali	Bilinen, tanınan herkesçe tanınabilen isimleri betimler.
Tanınmayan	Lâ - Lê	Lâ Adam, Lê Elem	Bilinmeyen, herhangi bir insan	Artikel + İsim	bilinmeyen hali	Tanınmayan, herhangi, sıradan isimleri betimler
Bilinen-Özel	El - Al	El Adam	Önemli, bahsedilen insan	Artikel + İsim	önemli hali	Bilinen ve özel olan, önem arz eden, kendisine özgü yapısı ile bilinir olan isimleri betimler.
Ululaştırılan	Ey - Ay	Ey Adam	Vugulanılan, tanıtılmak istenen, eylemin asıl mucidi olduğu belirtilmek istenen insan	Artikel + İsim	vurgu hali	Ululaştırılan, dikkat çekilen, tanıtılmaya çalışılan, vurgulanan isimleri betimler.
Bilinmeyen-Duyulan	Ol	Ol Adam	Bilinmeyen, sadece duyulan ve olduğu bile meçhul olan insan	Artikel + İsim	uzak meçhul hali	Bilinmeyen, görülmeyen ve sadece duyulan veya okunulan isimleri betimler.
Nesneleştirilen	iy / -riy / -siy	Adamıy	Nesnel yapıya sahip olan belirli insan	İsim+Artikel	nesnel hali	Herhangi belirli bir ismi ve onun nesnel halini betimler. Mana olarak daha çok "ya-ye" artikeli gibi olup, diğer artikellerden farklı olarak isimlerin sonunda ve bitişik kullanılır.
Hiç Yapısı	jo	Gibs jo lâ Barq burayfi.	Burada hiç ev yok.	x	x	Hiç yapısı, yapısal olarak olumlu ama mana olarak olumsuz durum arz eden cümlelerdir. Cümle olumlu yapıya göre düzenlenir ancak "jo", cümle ve anlamı olumsuz yapar. Örnek: Min sahaba çox lâ Paray jo. (Hiç çok param yok.) / Min wurde görerti ya İstanbul jo. (Ben İstanbul'u hiç görmedim.)
Bağlam - Ki / Relatif ki	kio	Min wurde görerti sin kio ist ya Bargfin.	Eve geldiğini gördüm. / Gördüm ki, eve gelmişsin.	Cümle+kio+Y.F+Cümle Öğeleri	Relatif hal	Kio, iki ayrı cümlenin birleştirildiği farklı bir relatif yapı formudur. İki ayrı olgu ve durumu tek bir cümlede belirtmeyi sağlar. Kio, akabinde yardımcı fiil veya fiille devam eder. Özneler aynı ise ikinci (Kio sonrası) cümlede yazılmazlar. Örnek: Ol wurde teerti kio kan nar okuerti ol Betik. (Kitabı okuyamadığını söyledi.)
Alıntılama	alû	Alûmail, Alûcheck-in, Alûfly	eposta, kontrol, uçuş	Alû+Diğer Dillerden - Karşılıksız Sözcük	Dışardan karşılıksız veya vurgulu alıntı hali	Alû, Hûrayca sözlüğüne henüz eklenmemiş, karşılığı olmayan veya var olmasına rağmen mana ve yapı olarak diğer dillerdeki halinin korunması istenilen sözcüklerin kullanılması için kullanılan yapıdır. Alıntı, dışarıdan-ithal, vurgulamalı sözcük gibi anlamlara gelmektedir. İngilizce, Türkçe veya Almanca gibi diğer dillerde var olan sözcüklerin özgünce Hûrayca diline uyarlanması ve kullanılması "Alû" yapısı sayesinde mümkündür. Standart yapı olarak 6 dilde sözcüğün Hûrayca form ve yapılarına uyarlanabilmesi kabul görmüştür. İlgili sözcüğün başına "Alû" getirilerek işlem sağlanır. Bu işlem için diğer dillerden sözcükleri doğrudan eklenmesi önerilmez. Çünkü bu sözcüklerin mana ve yapısı farklılık gösterebilir, Hûrayca diğer sözcüklerle çakışma söz konusu olabilir. Bu yüzden "Alû" yapısıyla kullanılması çok daha faydalı olacaktır. Ayrıca hangi dilden sözcük olduğu da vurgulanabilir.. Bunun için "Alû" sözcüğünden önce dil kodu eklenmesi yeterlidir. Örneğin: en-Alûmail (Mail - from English).
Kötücül	bed	Bednazaru, Bedduv, Bedsev	Kem Göz, Beddua, Artniyetli Sevmek	Bed+İsim / Fiil	Kötücük hali	Bed, bir isim veya eylemin kötü, olumsuz ve çirkin işlevselliğini belirtmeye yarar. Önüne geldiği isim veya fiili, kötü maksatlı yapıldığını, kötü bir gaye arz ettiğini vurgular. Örnek: Bednazar (Kötü Bakmak), Bedduv (Beddua), Bedlidu (Kötü-Çirkin Şarkı), Bedsöz (Kötü, Hakaret Sözü), Bedman (Arsız, Kötü, Ahlaksız Kişi) vb.
Abartı	ip	ipağo, iphüsnü	Apacı, Güpgüzel	ip+Sıfat	Sıfat abartma hali	İp, başına geldiği sıfatı en üst derecede üstün bir biçime sokar. İlgili sıfat durumunun olabildiğine eşsiz ve üstün olma durumunu belirtir.
Olumsuz	yo	min werde yo gedtac zu lâ Barq.	Aslında eve gitmeyeceğim	Y.F + Yo+Esas Fiil	olumsuzlama hali	Yo, olumlu cümleyi yapı ve anlam olarak olumsuz hale çevirmeye yarar.
Gerçeksiz	wêm	Wêmâem	Ütopya	wêm+Isim	Hayali, gerçek olmayacak	Wêm, gerçekleşmeyecek veya henüz işlenmemiş olanı belirtmeye yarar.
Çevrili	şed	Suşed, Araybaşed	Su ile çevrili, Araba ile çevirili	İsim+Şed	Çevrili Olma Hali	Şed, bir şeyin veya bölgenin çevrili, çevrilmiş olma durumunu belirtmeye yarar.
Kendiliğinden	zaw	Devinzaw	Kendi Kendine Hareket, Oto Hareket	İsim+zaw	Kendi kendine olma hali	Zaw, Dönüşümlü olarak kendi kendine olma, otomatik gerçekleşme halini belirtmeye yarar.
Tesadüfi	pa	Pagör	Tesadüfen Görmek, Rastgörmek,	Pa+İsim	İsmin tesadüfi hali	Pa, isim veya eylemin tesadüfen, beklemedik biçimde olmasını belirtmeye yarar. Rastgele oluşum durumudur.
nın Neticesinde	baçfi	Baçfi ya Barq	Ev neticesinde	Baçfi + İsim	İsmin neticesi hali	Baçfi, isimle birleşmez ve nın neticesinde anlamı verir.
nın Aksine	bilakes řiy, zonderen, bilakes	Bilakes Řiybarq	Evin aksine	Aks + Řiy+İsim	İsmin aksi hali	Aks Řiy'den sonra isim bitişik kullanılır ve ismin aksine anlamı verir. İsimle beraber fiil veya sıfat da kullanılabilir. Kırmızının aksine, gelmenin aksine vb.
Sonuç Olarak	aksbaç	Aksbaç werde min geltaç	Sonuç olarak gideceğim.	Aksbaç + cümle	Cümlenin sonuç hali	Sonuç cümlesi olduğunu belirtmeye yarar.
Sonuç Olarak	em	Em war min bila bu.	Sonuç olarak bunu ben biliyorum.	Em + cümle	Cümlenin sonuç hali	Sonuç cümlesi olduğunu belirtmeye yarar.
Bağlı olmak	ulamup zu	Ol ist ulamup zu min.	O bana bağlıdır.	ulamup zu + isim	bağıl olma hali	Ulamup zu, bir şeyin veya ismin, nesnenin bir kişi, isim veya duruma bağlı olma durumunu belirtir.
Uzun zaman, uzun zamandır	lenge	Lenge Aan war min warta Siniy.	Uzun zamandır seni bekliyorum.
aslında, aslına bakılırsa, asıl olarak	özaks	Özaks war min seving siniy.	Aslında seni seviyorum.
En azından, Hiç olmazsa	Joñalus	Joñalus têmine kio war sin siving miniy.	En azından bana, beni sevdiğini söyle.
sağ ile yapmak, yazmak, gerçekleştirmek	sağlen…	Min war sağlenyazing.	Ben sağ elimle yazarım.
sol ile yapmak, yazmak, gerçekleştirmek	sollen..	Ol war sollenyazing.	O sol eliyle yazar.
Sağdan gitmek, almak, gerçekleştirmek	sağfin…	Miz werden sağfinzörtaç zu İstanbul.	İstanbul'a sağ yönden gideceğiz.
Soldan gitmek, almak, gerçekleştirmek	solfin…	Miz werden solfinzörtaç zu İstanbul.	İstanbul'a sol yönden gideceğiz.
nın farkına varmak	esle řiy…	Min wurde eslerti řiysin.	Senin farkına vardım.
den yapılmış, menşei …	dotkuî …fin	Ol ist dotkuî ya Cermenyafin.	Onun menşei, yapıldığı yer, kaynağı Almanyadır.